ارتباط شاخص CPI و تغییرات قیمت میلگرد چیست؟

رابطه میان شاخص قیمت مصرف کننده یا همان CPI با قیمت میلگرد، رابطه ای سطحی و مقطعی نیست؛ بلکه پیوندی عمیق، ریشه دار و چندلایه دارد. میلگرد به عنوان یکی از کالای های پایه در صنعت ساخت وساز، بیش از آن که از خودِ بازار فولاد اثر بگیرد، از جریان های کلان اقتصادی تأثیر می پذیرد. شاخص CPI یکی از مهم ترین نماگرهایی است که رفتار اقتصادی کشور را نشان می دهد و هر نوسانی در آن می تواند همچون موجی آرام یا طوفانی سنگین، قیمت میلگرد را دستخوش تغییر کند. برای شناخت دقیق این رابطه، لازم است ابتدا CPI را بشناسیم، سپس سازوکار قیمت گذاری فولاد را بررسی کنیم و در نهایت اثرات مستقیم و غیرمستقیم تورم را بر این کالای استراتژیک تحلیل نماییم.

در شرایط تورمی، قیمت آهن آلات معمولاً همراه با رشد شاخص CPI افزایش می یابد و این موضوع مستقیماً بر هزینه ساخت وساز اثر می گذارد.

شاخص CPI چیست و چگونه محاسبه می شود؟

تعریف شاخص قیمت مصرف کننده (CPI)

شاخص قیمت مصرف کننده، آینه ای است که تغییرات سطح عمومی قیمت کالاها و خدمات مورد استفاده خانوارها را بازتاب می دهد. این شاخص نشان می دهد که هزینه های زندگی در یک بازه زمانی چه میزان افزایش یا کاهش داشته است. وقتی CPI بالا می رود، معنایش این است که پول قدرت خرید خود را از دست داده و تورم در حال گسترش است. اهمیت این شاخص از آن جاست که دولت ها، بانک های مرکزی، سرمایه گذاران و حتی تولیدکنندگان فولاد، تصمیم های اقتصادی خود را به نوعی با آن همسو می کنند.

سبد کالای مصرف کننده و وزن دهی آن

CPI براساس یک سبد ثابت از کالاها و خدمات محاسبه می شود؛ سبدی که شامل خوراکی ها، حمل ونقل، مسکن، پوشاک، بهداشت، آموزش و بسیاری موارد دیگر است. هر کالا وزن مخصوص خود را دارد و این وزن براساس سهم آن کالا در هزینه های خانوار تعیین می شود. افزایش قیمت در کالاهای سنگین تر سبد، تأثیر بیشتری بر شاخص CPI می گذارد. این سازوکار وزن دهی کمک می کند تا شاخص CPI تصویری واقعی تر از فشار هزینه های زندگی ارائه دهد.

نقش تورم در نوسانات CPI

تورم موتور محرک رشد CPI است. هر گاه تورم داخلی از کنترل خارج شود، CPI با سرعت بیشتری از حد انتظار رشد می کند. تورم می تواند ناشی از رشد نقدینگی، افزایش هزینه های واردات، بالا رفتن قیمت انرژی یا حتی کاهش عرضه کالاها باشد. وقتی CPI در یک مسیر صعودی تثبیت می شود، سیگنال مهمی به بازارها ارسال می کند؛ بازاری مثل فولاد که هم در تولید و هم در مصرف به شدت به شرایط تورمی حساس است.

ارتباط مستقیم تورم و شاخص CPI با قیمت میلگرد

چگونه افزایش CPI هزینه های تولید را بالا می برد؟

هنگامی که CPI بالا می رود، یعنی هزینه همه چیز افزایش یافته است؛ از مواد اولیه گرفته تا نیروی انسانی و خدمات پشتیبانی. کارخانه های فولاد ناچارند هزینه تولید را با رشد قیمت فروش جبران کنند. نتیجه آن، افزایش مستقیم قیمت میلگرد برای مصرف کننده نهایی است.

تأثیر تورم بر قیمت انرژی و حمل ونقل در صنعت فولاد

تورم اغلب با افزایش قیمت انرژی همراه است. با گران تر شدن برق و گاز، هزینه تولید فولاد افزایش می یابد. از طرفی هزینه حمل ونقل نیز تحت تأثیر تورم بالا می رود. تولیدکنندگان فولاد برای بقا در بازار مجبور به انتقال این هزینه ها به قیمت میلگرد هستند.

تأثیر CPI بر قدرت خرید و تقاضای داخلی میلگرد

بالا رفتن CPI باعث کاهش قدرت خرید عمومی می شود. در چنین شرایطی ساخت وسازهای کوچک و متوسط کند می شوند، اما پروژه های دولتی به علت ماهیت بودجه ای معمولاً ادامه پیدا می کنند. بنابراین افزایش CPI می تواند تقاضا را کاهش یا در برخی موقعیت ها به تعویق بیندازد، اما اثر افزایشی آن بر قیمت میلگرد همچنان باقی است.

 نوسانات شاخص قیمت مصرف کننده معمولاً باعث تغییرات محسوس در قیمت میلگرد می شود، زیرا هزینه تولید و انرژی به شدت از تورم تأثیر می پذیرد.

ارتباط غیرمستقیم CPI با قیمت میلگرد

نوسانات نرخ ارز و تأثیر آن بر تولید فولاد

نرخ ارز یکی از مهم ترین متغیرهای اقتصادی است که با CPI ارتباط دارد. افزایش CPI معمولاً همراه با رشد نرخ ارز است. بالا رفتن نرخ ارز هزینه واردات تجهیزات، مواد اولیه و قطعات صنعتی را بالا می برد و همین موضوع به افزایش قیمت میلگرد می انجامد.

اثر شاخص CPI بر سیاست های اقتصادی دولت

وقتی CPI جهش می کند، دولت ناچار به اعمال سیاست های کنترلی مانند محدودیت صادرات، افزایش نرخ بهره یا کنترل قیمت انرژی می شود. هرکدام از این سیاست ها می تواند بازار فولاد را تحت تأثیر قرار داده و قیمت میلگرد را به شکل غیرمستقیم تغییر دهد.

تأثیر شاخص های کلان اقتصادی بر سرمایه گذاری در ساخت وساز

سرمایه گذاری در ساختمان سازی نیز به شرایط تورمی حساس است. افزایش CPI فضای سرمایه گذاری را مبهم می کند و بسیاری از پروژه ها به حالت تعلیق درمی آیند. کاهش سرمایه گذاری به معنای کاهش تقاضا برای میلگرد است، هرچند قیمت میلگرد به علت تورم همچنان افزایشی باقی می ماند.

بررسی تاریخی رابطه CPI و قیمت میلگرد

تحلیل دوره های افزایش شدید CPI و رشد قیمت میلگرد

در دوره هایی که CPI جهش های ناگهانی داشته، قیمت میلگرد نیز همسو با آن رشد کرده است. این افزایش معمولاً چند مرحله ای است؛ ابتدا هزینه های تولید بالا می رود و سپس بازار مصرف با رشد قیمت مواجه می شود.

مقایسه رفتار میلگرد در دوره های رکود و تورم

در دوره رکود، تقاضا کاهش می یابد اما در دوره تورم، حتی با تقاضای کم نیز قیمت میلگرد به دلیل افزایش هزینه های تولید بالا می ماند. این تضاد رفتاری باعث می شود میلگرد در اقتصادهای تورمی رفتاری پایداراً صعودی داشته باشد.

مثال هایی از بازار ایران و جهان

در ایران، دوره های تورم بالا مانند سال های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۲، همواره با افزایش قیمت میلگرد همراه بوده است. در بازار جهانی نیز بین سال های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۲، افزایش نرخ تورم آمریکا و اروپا باعث رشد کم سابقه قیمت فولاد شد.

بررسی روند بازار نشان می دهد که قیمت میلگرد صبا فولاد زاگرس نیز همانند سایر تولیدکنندگان فولاد، تحت تأثیر مستقیم تورم و شاخص CPI دچار نوسانات دوره ای می شود.

آینده قیمت میلگرد با توجه به روند CPI

سناریوهای احتمالی براساس رشد تورم

اگر CPI در آینده نیز روند صعودی داشته باشد، قیمت میلگرد نیز به تناسب آن رشد خواهد کرد. در سناریویی با تورم کنترل شده، رشد قیمت میلگرد منطقی تر، آرام تر و مبتنی بر عرضه و تقاضا خواهد بود.

نقش سیاست های کنترل تورم در ثبات بازار فولاد

کاهش نرخ تورم از طریق مدیریت نقدینگی، کنترل نرخ ارز و تنظیم بازار انرژی می تواند به ثبات قیمت میلگرد کمک کند. هرچه تورم مهار شود، بازار فولاد قابل پیش بینی تر و امن تر می شود.

پیش بینی مسیر بازار ساخت وساز و تقاضای میلگرد

در صورت کاهش CPI، ساخت وساز قدرت احیا پیدا می کند و تقاضا برای میلگرد افزایش خواهد یافت. اما اگر CPI همچنان بالا باقی بماند، ساخت وسازهای کوچک کاهش پیدا می کنند و تنها پروژه های دولتی یا سرمایه گذاری های بزرگ ادامه خواهند داشت.

 در دوره هایی که فشار تورمی افزایش می یابد، قیمت میلگرد ابرکوه یزد نیز همسو با تغییرات هزینه های تولید و حمل ونقل با رشد روبه رو می شود.

سوالات متداول