راهنمای کامل اجرای سقف تیرچه بلوک

سقف تیرچه بلوک یکی از رایج ترین انواع سقف های بتنی در سازه های شهری است که با ترکیبی از تیرچه های پیش ساخته و بلوک های پرکننده، تعادلی میان استحکام، سرعت اجرا و صرفه جویی اقتصادی ایجاد می کند. این سیستم طی دهه های اخیر به دلیل سهولت اجرا و قابلیت انطباق با طرح های متنوع معماری، جایگاه ویژه ای در صنعت ساختمان سازی ایران پیدا کرده است.
در واقع، سقف تیرچه بلوک حاصل تلفیق مهندسی مدرن با روش های اقتصادی اجرای سازه است؛ سیستمی که ضمن کاهش وزن مرده ساختمان، عملکرد مناسبی در برابر نیروهای جانبی از خود نشان می دهد.

پیش از اجرای سقف تیرچه بلوک، آگاهی از قیمت آهن امروز به مجریان کمک می کند تا برآورد دقیقی از هزینه ی خرید تیرچه ها و میلگردهای مصرفی داشته باشند.

اجزای تشکیل دهنده سقف تیرچه بلوک

این سقف از چند جزء اصلی تشکیل می شود که هرکدام نقشی حیاتی در عملکرد نهایی دارند:

• تیرچه ها: شامل میلگردهای کششی، خاموت ها و بتن فشاری هستند که وظیفه انتقال بار را بر عهده دارند.
• بلوک ها: نقش پرکننده و کاهش دهنده وزن دارند. جنس آن ها ممکن است سفالی، بتنی یا فوم پلی استایرن باشد.
• آرماتورهای حرارتی و تقویتی: برای مقابله با ترک های ناشی از انقباض حرارتی به کار می روند.
• بتن پوششی: لایه ای است که تیرچه و بلوک را به یکدیگر متصل می کند و موجب یکپارچگی سقف می شود.
• شمع ها و تکیه گاه های موقت: برای حفظ تعادل سقف در زمان اجرا.

مراحل اجرای سقف تیرچه بلوک

آماده سازی و بررسی نقشه ها

پیش از هر اقدامی، باید نقشه های اجرایی و سازه ای با دقت بررسی شوند. هرگونه اشتباه در تعیین دهانه ها، فواصل تیرچه ها یا ضخامت بتن می تواند به نقص ساختاری منجر شود. در این مرحله، کنترل تراز تکیه گاه ها و محل عبور تأسیسات نیز ضروری است.

نصب تیرچه ها

تیرچه ها باید به صورت دقیق و مطابق با نقشه چیده شوند. رعایت جهت تیرریزی و فواصل استاندارد اهمیت ویژه ای دارد. شمع بندی زیر تیرچه ها باید مستحکم و در فواصل یکنواخت باشد تا از خمیدگی جلوگیری شود. تیرچه های فولادی با جان باز نیز در برخی پروژه ها برای افزایش دهانه به کار می روند.

چیدمان بلوک ها

پس از نصب تیرچه ها، بلوک ها در فواصل بین آن ها قرار می گیرند. لازم است بلوک ها سالم، استاندارد و هم تراز باشند. هرگونه شکستگی یا ناهمواری می تواند منجر به ایجاد حفره در بتن ریزی و ضعف موضعی شود. استفاده از بلوک سبک سبب کاهش بار مرده و تسهیل بتن ریزی می گردد.

آرماتوربندی (میلگرد حرارتی و تقویتی)

میلگردهای حرارتی به صورت متقاطع در بالای تیرچه ها قرار می گیرند تا تنش های ناشی از تغییرات دما را کنترل کنند. در محل هایی که بار بیشتری وجود دارد، میلگردهای تقویتی نیز اضافه می شود. استفاده از فاصله نگهدارها برای حفظ پوشش بتن ضروری است.

بتن ریزی سقف

بتن ریزی باید به صورت یکنواخت و پیوسته انجام شود. ویبره کردن بتن برای جلوگیری از ایجاد حباب و افزایش تراکم اهمیت دارد. نسبت آب به سیمان باید کنترل شود تا از کاهش مقاومت فشاری جلوگیری گردد. در هوای گرم، استفاده از افزودنی های کندگیر توصیه می شود.

عمل آوری بتن و مراقبت های پس از اجرا

پس از بتن ریزی، عمل آوری بتن یکی از مهم ترین مراحل است. مرطوب نگه داشتن سطح بتن به مدت حداقل هفت روز باعث افزایش مقاومت نهایی می شود. از بارگذاری زودهنگام بر روی سقف باید خودداری کرد تا از تغییر شکل دائمی جلوگیری شود.

به دلیل تأثیر مستقیم قیمت میلگرد بر هزینه نهایی پروژه، لازم است پیمانکاران هنگام تهیه مصالح سقف تیرچه بلوک، نرخ روز بازار را بررسی و در بودجه بندی لحاظ کنند.

نکات اجرایی مهم اجرای سقف تیرچه بلوک

فاصله مجاز بین تیرچه ها

فاصله ی استاندارد بین تیرچه ها معمولاً بین ۴۵ تا ۶۰ سانتی متر است، اما این مقدار بسته به نوع بلوک و دهانه قابل تغییر است. افزایش بیش از حد فاصله می تواند منجر به نشست و ترک در بتن شود.

ضخامت بتن پوششی

ضخامت لایه بتن در بالای بلوک ها معمولاً بین ۴ تا ۵ سانتی متر است. ضخامت کم، مقاومت خمشی را کاهش داده و ضخامت زیاد موجب افزایش وزن مرده سقف می شود. تراز دقیق این لایه اهمیت زیادی در کیفیت نهایی دارد.

نحوه کنترل تراز سقف

پیش از بتن ریزی، سطح تیرچه ها و بلوک ها باید با تراز دقیق کنترل شوند. استفاده از نخ، شیلنگ تراز یا لیزر در پروژه های بزرگ توصیه می شود. بی توجهی به تراز موجب ناهمواری در کف و مشکلات اجرایی در مراحل بعدی می شود.

ایمنی در حین اجرا

کار در ارتفاع نیازمند رعایت کامل اصول ایمنی است. نصب نرده های موقت، استفاده از کلاه و کفش ایمنی، و نظارت مستمر بر شمع ها از الزامات است. بی احتیاطی در حین بتن ریزی می تواند خطرات جانی به همراه داشته باشد.

اشتباهات رایج در اجرای سقف تیرچه بلوک

استفاده از بلوک های غیراستاندارد

بلوک های غیراستاندارد ممکن است دارای تخلخل زیاد یا مقاومت فشاری پایین باشند که موجب شکست در حین بتن ریزی می شود. کنترل کیفیت بلوک پیش از نصب الزامی است.

عدم شمع بندی مناسب

شمع بندی نادرست باعث خمیدگی تیرچه ها و ترک در بتن می شود. فاصله زیاد بین پایه های شمع یا استفاده از چوب های نامرغوب از اشتباهات رایج است.

بتن ریزی در شرایط نامطلوب آب و هوایی

در هوای خیلی گرم یا سرد، بتن ریزی بدون تمهیدات لازم (مثل افزودنی های مناسب یا پوشش محافظ) می تواند به ترک خوردگی و کاهش مقاومت نهایی منجر شود.

در ساختمان هایی که از دیوارهای باربر یا تیغه های تقویتی استفاده می شود، اطلاع از قیمت میلگرد بستر برای هماهنگی بین اجزای سقف و دیوار اهمیت ویژه ای دارد.

مقایسه سقف تیرچه بلوک با سایر سقف ها

مقایسه با سقف کامپوزیت

سقف کامپوزیت از ترکیب تیر فولادی و بتن ساخته می شود و برای دهانه های بلند مناسب تر است، اما اجرای آن پیچیده تر و پرهزینه تر است. در مقابل، سقف تیرچه بلوک به دلیل سادگی اجرا و در دسترس بودن مصالح، گزینه ی اقتصادی تری محسوب می شود.

مقایسه با سقف کرومیت

سقف کرومیت سرعت اجرای بیشتری دارد و نیاز به شمع بندی ندارد، ولی هزینه ی مصالح و تجهیزات آن بالاتر است. از نظر عایق صوتی، سقف تیرچه بلوک عملکرد بهتری دارد و در ساختمان های مسکونی ترجیح داده می شود.

مقایسه از نظر هزینه و سرعت اجرا

در مجموع، سقف تیرچه بلوک از نظر هزینه و زمان اجرا، یکی از به صرفه ترین گزینه ها برای پروژه های متوسط است. سرعت نصب بالا و نیاز اندک به نیروی متخصص از عوامل محبوبیت آن است.

از آن جا که خاموت ها نقش کلیدی در استحکام تیرچه ها دارند، بررسی قیمت خاموت و انتخاب گزینه ای استاندارد و اقتصادی، بخشی ضروری از مدیریت هزینه در اجرای سقف است.

مقررات و استانداردهای مربوط به اجرای سقف تیرچه بلوک

آیین نامه ها و ضوابط اجرایی

اجرای سقف تیرچه بلوک باید مطابق با آیین نامه بتن ایران (آبا) و مقررات ملی ساختمان، به ویژه مباحث ششم و نهم انجام شود. کنترل کیفیت بتن، نحوه ی آرماتورگذاری و مقاومت بلوک ها همگی باید مستندسازی شوند.

الزامات کنترل کیفی و نظارتی

در هر مرحله از اجرا، ناظر پروژه باید بر سلامت مصالح، تراکم بتن، و صحت اجرای میلگردها نظارت کند. نمونه گیری از بتن و ثبت نتایج آزمایشگاهی، بخش جدایی ناپذیر کنترل کیفی است. رعایت دقیق این ضوابط از بروز خسارات سازه ای در آینده جلوگیری می کند.

سوالات متداول